Σήμερα έχουμε τη χαρά να είναι μαζί μας ο Δανιήλ Πογιατζιής. Ένας εξαίρετος νέος άνθρωπος, που η καλοσύνη του είναι εμφανής σε όλο τον κόσμο, ο οποίος είναι Ψάλτης. Γνωρίζοντας τον Δανιήλ τον παρακάλεσα να μας παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη με σκοπό να μάθουν όσο περισσότεροι άνθρωποι για τη Ψαλτική, και για να δείξουμε στον κόσμο ότι υπάρχουν και νέοι άνθρωποι οι οποίοι ασχολούνται με αυτήν. Ευχαριστούμε τον Δανιήλ για την πάρα πολύ ωραία κουβέντα που είχαμε, μάθαμε πάρα πολλά από αυτόν και σίγουρα ότι το να θες να μάθεις να ψάλλεις δεν είναι κάτι το ξεπερασμένο. Δανιήλ Πογιατζής λοιπόν. Καλή ανάγνωση.
1 )Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη Βυζαντινή μουσική;
Η ενασχόληση μου με τη Βυζαντινή μουσική και την Ψαλτική τέχνη ξεκίνησε από μικρή ηλικία. Αυτός που οδήγησε εμένα και τον αδερφό μου στο να γίνουμε ψάλτες ήταν ο πατέρας μου αφού ο ίδιος έτρεφε μεγάλη αγάπη στη Βυζαντινή μουσική. Είχε μεγάλο πόθο ο ίδιος να γίνει ψάλτης και να μάθει να ψάλλει αλλά οι συνθήκες τότε δεν το επέτρεψαν. Στις Κυριακάτικες λειτουργίες μας παρότρυνε να ανεβαίνουμε στο αναλόγιο και κάπως έτσι μεγάλωσε και μέσα μας το ενδιαφέρον και η επιθυμία να είμαστε στο ψαλτήρι. Αργότερα, άρχισαν και τα πρώτα μαθήματα Βυζαντινής μουσικής. Θυμάμαι τότε πόσο δύσκολο ήταν να πηγαίνουμε δύο φορές τη βδομάδα στη Λάρνακα για τα μαθήματα, ιδίως γιατί είμασταν σε μικρή ηλικία. Με το πέρασμα του χρόνου, συνειδητοποιήσαμε πόσο ωραίο είναι να ασχολείται κανείς με τη Βυζαντινή μουσική, είχαμε βεβαίως και έναν πολύ καλό δάσκαλο που μας αγκάλιασε από την αρχή με πολλή αγάπη κι έτσι όλα όσα ακολούθησαν ήταν απλώς η φυσική εξέλιξη.
2) Πώς είναι ένας νέος να είναι στο Ψαλτήρι;
Να ξεκινήσω από το ότι η θέση του ψάλτη ή μάλλον το λειτούργημα του ψάλτη γιατί δεν είναι επάγγελμα αλλά λειτούργημα περισσότερο έχει ευθύνες και απαιτήσεις. Όταν όμως κάποιος αντιληφθεί τον πλούτο της Βυζαντινής μουσικής, αρχίζει πλέον και έρχεται πιο κοντά και την κάνει μέρος της προσωπικότητάς του, οπότε μπορεί πιο εύκολα να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις αυτού του λειτουργήματος. Οι ψάλτες θεωρούνται ότι είναι ο κατώτερος κλήρος, δεν είναι απλώς κάποιοι που συμμετέχουν στη λειτουργία αλλά είναι εκείνοι που εκπροσωπούν τον λαό. Μπορώ να πω ότι ένα από τα πρώτα μελήματα ενός ψάλτη είναι να καταφέρνει μέσα από τα ψαλούμενα κείμενα να μεταδώσει στον πιστό το θεόπλουτο περιεχόμενο του ιερού κειμένου. Μπορούμε επίσης να πούμε ότι ο ψάλτης αποτελεί μια μικρή γέφυρα μεταξύ ουρανού και γης και απλώς γίνεται αρωγός του θείου λόγου. Ο ψάλτης οφείλει να έχει όρια και μια ζωή προσεγμένη κάπως αν μου επιτρέπεται να το πω έτσι, είναι μεγάλη υπόθεση να ψέλνεις όλα αυτά τα ιερά κείμενα στην εκκλησία, να δοξολογείς και να υμνείς τον Θεό και να βοηθάς τον κόσμο να προσεύχεται, είναι κάτι μεγάλο. Μεγαλώνοντας και με την εμπειρία που αποκτάς στο ψαλτήρι γίνεται πιο εύκολο να εμβαθύνεις και να κατανοήσεις ποιος είναι στα αλήθεια ο πραγματικός ρόλος του ψάλτη. Οι εμπειρίες της ζωής και οι δυσκολίες επίσης μας φέρνουν πιο κοντά στον Θεό και μας βοηθούν να κατανοούμε καλύτερα αυτά που ψέλνουμε και να τα κάνουμε κτήμα μας.
3) Υπάρχουν γυναίκες που ενδιαφέρονται να μάθουν Βυζαντινή μουσική;
Φυσικά, πολλές γυναίκες ασχολούνται με τη Βυζαντινή μουσική αν και για να λέμε την αλήθεια είναι κατά κάποιο τρόπο "αντρική δουλειά" το ψάλσιμο. Είναι ίσως η χροιά της φωνής του άντρα πιο σοβαροφανής αν μου επιτραπεί ο όρος γι’ αυτό και είναι πιο σύνηθες να βλέπουμε άντρες να ψέλνουν, παρόλα αυτά υπάρχουν και γυναίκες που ασχολούνται με το τραγούδι περισσότερο το παραδοσιακό ή άλλα είδη συναφή. 4) Ποια η διαφορά ανάμεσα στη Βυζαντινή μουσική και τη μουσική γενικότερα;
Η Βυζαντινή μουσική είναι κατ’ εξοχήν φωνητική και η όποια χρήση μουσικών οργάνων απαγορεύεται. Η φωνή και ο λόγος είναι αυτά που κατέχουν κυρίαρχη θέση και μπορούμε να πούμε ότι είναι μια πολύπλοκη μουσική, με πολλούς κανόνες. Επίσης, η Βυζαντινή μουσική είναι μια μουσική που μυρίζει λιβάνι. Τι θέλω να πω με αυτό; Αυτό που θέλω να πω είναι ότι στη Βυζαντινή υπάρχει αυτό που λέμε ο «τρόπος» που ψέλνοντας κάθε φορά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ή ήχο αν θέλετε για να γίνω πιο κατανοητός, αναδεικνύεται είτε η χαρά, είτε η λύπη, από τη μια η αγιότητα από την άλλη η αμαρτία ή η δοξολογία προς τον Θεό. Είναι μια λατρευτική μουσική που ασχολείται με το Θείο.
5) Ασχολείσαι και με άλλα είδη μουσικής εκτός από τη Βυζαντινή;
Δεν έτυχε να ασχοληθώ με κάποιο άλλο είδος μουσικής ή με κάποιο μουσικό όργανο αλλά ως άνθρωπος αναγνωρίζω την ποιότητα και την αξία και άλλων ειδών μουσικής. Θα τύχει να ακούσω και κλασική μουσική ακόμα και ροκ ή χιπ-χοπ. Η κάθε μουσική έχει τον δικό της χαρακτήρα και γεννά διαφορετικά συναισθήματα γι’ αυτό και πιστεύω ότι θα έπρεπε να είμαστε ανοικτοί στα ακούσματά μας. Υπάρχουν τόσες όμορφες μουσικές σε όλο τον κόσμο που μπορεί να είναι και πάλι του γούστου μας. Για να ευλογήσουμε όμως και λίγο τα δικά μας γένια, θεωρώ τουλάχιστον προσωπικά ότι η βυζαντινή μουσική είναι κάτι ξεχωριστό, διαθέτει μια θεϊκή διάσταση γιατί μιλά για το Θείο, εξυμνεί νοήματα πολύ υψηλά όπως αυτό της σωτηρίας του ανθρώπου. Αντιθέτως, οι άλλες μουσικές παραπέμπουν στην αγάπη, μιλούν για τον έρωτα, για χαρές, λύπες, για τη ξενιτιά αλλά μέχρι εκεί.
6)Υπάρχει ενδιαφέρον από τους νέους να μάθουν να ψάλλουν;
Θα σας απαντήσω με βάση τα δικά μου βιώματα. Όταν ήμουν στο τέλος των σπουδών μου, ο δάσκαλός μου, μου έλεγε χαρακτηριστικά «να πας με το καλό πίσω στην Κύπρο και να μάθεις στον κόσμο να ψέλνει». Όταν τον άκουγα να μου το λέει, εγώ αμέσως έκανα τον λογισμό ότι στην Κύπρο είμαστε λίγο πίσω σε αυτό το θέμα, όσο να ναι στην Ελλάδα ο κόσμος είναι πιο μπροστά μουσικά και είναι και μεγαλύτερος ο πληθυσμός. Επίσης, σκεφτόμουνα ότι θα γύριζα στην Κύπρο και θα έβρισκα μονάχα 3-4 παιδιά, με πατέρα ίσως κάποιον ιερέα ή επιίτροπο ή κάποιο που σχετίζεται με τον χώρο της εκκλησίας. Ποτέ μου δεν φαντάστηκα όταν ξεκίνησα τη διδασκαλία ότι θα ερχόταν η μέρα που θα είχαμε έναν τόσο μεγάλο αριθμό νέων και μικρών παιδιών που θέλουν να μάθουν να ψάλλουν και που μάλιστα κοπιάζουν πολύ γιατί είναι όπως σας είπα μια δύσκολη μουσική. Τα παιδιά έχουν ήδη μεγάλο βάρος από τα μαθήματα στο σχολείο αλλά όχι μόνον έρχονται στα μαθήματα αλλά διαβάζουν και πολλές ώρες και επιδιώκουν να έρχονται και στο αναλόγιο. 7) Όταν κάνεις μάθημα σε νεαρά παιδιά, πώς είναι το συναίσθημα να τους μεταλαμπαδεύεις τις γνώσεις σου, και πώς το βιώνουν τα ίδια;
Πρόκειται στην ουσία για δύο ξεχωριστά πράγματα. Τα παιδιά σε βλέπουν σαν δάσκαλο πάνω απ’όλα και είναι διαφορετικό, οι μεγαλύτεροι όμως έχουν περισσότερη ενσυναίσθηση σε αυτό που κάνουν δηλαδή αναγνωρίζουν την αξία της βυζαντινής μουσικής και νιώθουν ότι όντως είναι ένας τρόπος προσευχής και δεν το βλέπουν μόνο σαν μάθημα αλλά σαν μια σχέση με τον Θεό. Είναι μια σχέση δοξολογίας, παράκλησης οπότε είναι ωραίο να μαθαίνεις σε κάποιον να ψέλνει και να δοξολογεί τον Θεό, είναι πραγματικά μοναδικό.
8)Όταν ψάλλεις, τα λες μηχανικά ή νιώθεις ότι εκείνη την ώρα προσεύχεσαι;
Η κύρια αποστολή του ψάλτη είναι να καταφέρει να μεταδώσει το νόημα από τα ψαλλόμενα κείμενα και να καταπλήξει τον πιστό, να μαλακώσει την ψυχή του, να τον φέρει σε κατάνυξη και σιγά σιγά να νιώσει τη χάρη του Θεού.
9) Θα παρότρυνες κάποιο να ασχοληθεί με τη Βυζαντινή μουσική που μπορεί να είναι μεγαλύτερης ηλικίας και ενδιαφέρεται να μάθει;
Όταν κάποιος θέλει να μάθει δεν πρέπει να έχει ενδοιασμούς και κάποιοι ενδοιασμοί που κάποιες φορές προκύπτουν λόγω ηλικίας ή δυσκολίας να μάθει τη Βυζαντινή, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι μεγάλης ηλικίας που έχουν οικογένεια και υποχρεώσεις πολλές αλλά έρχονται, ο καθένας πρέπει να κάνει αυτό που μπορεί.
10) Τι χρειάζεται να έχει κάποιος για να ασχοληθεί με τη Βυζαντινή μουσική;
Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται κανείς είναι κατ’ αρχήν να συνειδητοποιήσει τι σημαίνει το «θέλω να πάω να μάθω να ψάλλω». Πρέπει να γνωρίζει τι είναι Βυζαντινή μουσική και ποιος είναι ο σκοπός της γιατί πολλοί μπερδεύουν λίγο τα πράγματα σε σχέση με το λειτούργημα του ψάλτη. Θεωρούν ότι γίνεσαι ψάλτης για να πηγαίνεις στην εκκλησία και να σε βλέπει ο κόσμος. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή που είναι πολύ εύκολο ο ψάλτης να περάσει, να μπει δηλαδή στον πειρασμό να σκεφτεί ότι η χροιά της φωνής του, η τεχνική του και η μουσική του κατάρτιση προκαλούν τον θαυμασμό του κόσμου. Ο σκοπός μας δεν είναι αυτός βεβαίως, είναι πάνω από όλα η απόδοση του νοήματος των ιερών κειμένων έτσι ώστε ο πιστός να παρασυρθεί στην προσευχή. Αυτός που θα έρθει πρέπει να γνωρίζει ότι θα ασχοληθεί με κάτι ιερό.
11) Ποιός είναι ο αγαπημένος σου ψαλμός και πώς εξελίχθηκε η σχέση σου με τον Θεό μετά από την ενασχόληση σου με την Ψαλτική τέχνη;
Οι αγαπημένοι μου ψαλμοί είναι πάρα πολλοί, ψέλνουμε όλον τον χρόνο πανέμορφες μελωδίες για τη Γέννηση του Χριστού και για την Παναγία, οι αγαπημένοι μου ψαλμοί όμως είναι οι πασχαλινοί. Αισθάνομαι κάτι ιδιαίτερο το Πάσχα διότι οι ύμνοι είναι τέτοιοι που σε αγγίζουν περισσότερο λόγω του περιεχομένου τους που μιλά για τη Σταύρωση του Χριστού. Ένας από τους αγαπημένους μου είναι το "Σήμερον κρεμάται επί ξύλου" που αν συλλάβει κανείς την έννοια του νομίζω ότι συγκλονίζεται. Ο καθένας πιστεύει στον Θεό με τον δικό του τρόπο, η ψαλμωδία όμως η Βυζαντινή για εμάς στο ψαλτήρι μας βοηθά να ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στον Θεό, αυτός πρέπει να είναι άλλωστε και ο στόχος μας.
Συνέντευξη απο τους:
Ανδρέας Κουτσόλουκας
Συντονισμός/Επιμέλεια:
Μαργαρίτα Αγαπίου
Comments